Ayetlerde takdim ve tehir ne demektir?

- Ayrıca "Kur'an'dan istinbat edilen ilimler" ne demektir?

Cevap

Değerli kardeşimiz,

"Ayetlerde takdim ve tehir meselesi" biraz kapalı olmuştur. Çünkü, bu konu değişik yönden ele alınabilir. Bununla beraber takdim ve tehir konusunu özet halde şöyle açıklayabiliriz.

Bu iki kavram, belağat ilminin unsurlarındandır. Bu ifadenin normal şartlarda bulunması gereken düzenden farklı bir düzene sahip olması; örneğin Arapça gramer kaidesine göre, fiil cümlesinde fiilin mefulden önce gelmesi gerekirken, ondan sonra kullanılması, bir takdim-tehir olarak ifade edilir.

İfadenin böyle kullanılmasında pek çok hikmetlerin olduğunu bu konunun uzmanlarından öğreniyoruz. Bunlardan en çok bilinenlerden biri de konuyu vurgulamak, pekiştirmek veya tahsis etmektir. Mesela, Rum suresinin 4. ayetinde yer alan,

 “İşleri karara bağlama yetkisi, başında da sonunda da yalnız Allah’a aittir.”

cümlesinin asıl metnindeki “lillahi’l-emru” ifadesinin normal şekli “el-emru liilahi”dir. Bunlardan birinci şeklin basit tercümesi "...yalnız Allah’a aittir bütün işler", ikinci şekilde ise, “bütün işler Allah’a aittir.”

Yine, Fatiha suresinde normal kullanımı "nabuduke-sana kulluk ederiz” cümlesi “iyyake nabudu-yalnız sana kulluk ederiz” şeklinde kullanılarak takdim ve tehir yazpılmıştır. Yani, önce meful sonra fiil kullanılmıştır.

Aynı şekilde, “Rab’lerine hiç ortak tanımayanlar” mealindeki ayetin asıl metninde yer alan “bi rabbihim” kelimesi, normalde cümlenin sonunda “la yüşrikûn” fiilininden sonra gelmesi gerekirken, ondan önce gelmiş ve ilgili hükmü pekiştirmiştir.

Kur’an’dan istinbat/istihrac edilen ilimler pek çoktur. İslam dinine ilişkin, tefsir, fıkıh, kelam, tasavvuf ilimleri Kur’an’da istinbat edilmiştir. Bunların yanında, fizkik, kimya, tarih, astronomi, sosyoloji, psikoloji gibi değişik fen ve sosyal bilimlerinin bazı prensipleri de Kur’an’da istihrac edilmiştir...

Selam ve dua ile...
Sorularla İslamiyet