Babanın veya annenin istemediği kişiyle evlenmek caiz mi?

- Biriyle evlenmeyi düşünüyorum. Bunu ailem istemiyor.
- Babam veya annem hakkını helal etmem derse ve evlenirsem hak geçer mi yani helal etmem dediği halde evlenmek caiz midir?

Değerli kardeşimiz,

Babanın ve annenin birisiyle evlenmene karşı çıkmalarının meşru ve makul bir gerekçesi varsa, onlara itaat etmek gerekir. İtaat etmez de kötü (günah, olumsuz sonuçlara gebe) bir evlilik yaparsan, ana babayı incitme günahı işlemiş olursun.

Mesela, dindar olmayan bir anne veya baba, dini bütün olan biri ile evlenmene karşı çıkarsa, itaat etmemek gerekir ve bu itaatsizlik günah olmaz.

Aynı şekilde, tesettüre riayet etmeyen bir anne, oğlunun tesettürlü bir kız ile evlenmesine karşı çıkarsa, ona itaat edilmez ve itaatsizlik günah değildir.

Bu kısa bilgiden sonra detaya gelince:

Hanefi mezhebindeki hakim görüşe göre akil baliğ olan kadın, aynen erkek gibi, velisinin aracılığına ihtiyaç duymaksızın evlenebilir. Ancak dengi olmayan bir erkekle evlenmişse, velisi bu evliliği feshettirebilir. İmam Muhammed’e göre ise evliliğin geçerliliği için velinin onayı da şarttır. (Merginani, Hidaye, III, 31-33; Aliyyü’l-kari, Fethu babi’l-‘inaye, II, 30)

Hanefilerin dışındaki mezheplere göre ise ister kız olsun ister dul, bir kadını ancak velisi evlendirebilir. Ayrıca velinin, daha önce hiç evlenmemiş olan kızı evlendirmek için ondan izin alması gerekmez. Velayeti altındaki kadının dul olması halinde ise, veli ancak ondan izin alarak evlendirebilir. Bu mezhepler “Velisiz nikah olmaz.” (Ebu Davud, Nikah, 19; Tirmizi, Nikah 14) hadisini ve benzeri hadisleri mutlak olarak değerlendirmekte ve kızların -rızaları alınsa bile- sadece velileri aracılığıyla evleneceklerini söylemektedirler. (Şafii, el-Ümm, VI, 35; Sahnun, el-Müdevvene, II, 118; İbn Hazm, el-Muhalla, IX, 451; İbn Kudame, el-Muğni, IX, 345)

Hanefiler ise bu hadisleri, tam ehliyetli olmayan kız ve kadınların ancak velileri aracılığıyla evlenebilecekleri şeklinde yorumlamaktadırlar.

Evlilikte velayet kurumunun ön plana çıkması, hayat boyu birlikteliği başlatacak olan evlilik akdinin gerekli araştırmalar yapılarak mümkün olduğu ölçüde sağlam temellere oturtulması, telafi edilmesi ve geri dönülmesi imkansız olan hataların önceden görülmesi ve önlenmesi, bir yönüyle de evlenecek tarafların aileleri arasında kaynaşmanın kolay sağlanması gibi hedeflere yöneliktir.

Sonuç olarak, evlilik ciddi bir müessesedir. Dolayısıyla nikah kıyılırken velilerin izni alınmalıdır. Velinin izni alınmadan kıyılan nikah her ne kadar bazı İslam alimlerine göre geçerliyse de taraflar, evlenirken Hz. Peygamberin (asm) yukarıda zikredilen hadisini dikkate alarak, velilerin iznini alma cihetine gitmelidirler.

Evliliğe engel ahlaki, dini ve sosyo-ekonomik bir engel yoksa, velilerin yetkilerini kötüye kullanarak zorluk çıkarmamaları gerekir.

Selam ve dua ile...
Sorularla İslamiyet