Fajlar evrime sebep olur mu?

- Fajların girdikleri bakteriden çıkarken onun genini alabileceğini ya da genini ona verebildiğini öğrendim. Bununsa evrime sebep olduğunu söylüyorlar. Bu doğru mu?

Değerli kardeşimiz,

Konun iyi anlaşılabilmesi için önce Faj’ın ne olduğuna biraz yakından bakalım.

Fajlar aslında bir virüstür. Bakteride yaşayan virüslere FAJ adı verilir. Bunlara bakteri yiyen manasında Bakteriyofaj da denir. Ama genelde kısaca Faj olarak adlandırılırlar.

O zaman isterseniz kısaca virüsten bahsedelim. Zaten bu Covid-19 virüsü bütün dünyada tanındığı için, hemen herkes virüsler hakkında az çok bilgi sahibi oldu.

Virüsler

Bunlar hücre yapısı göstermeyen organizmalardır. Orta boy bir bakteri hücresinden bin defa daha küçüktürler. Virüslerin büyüklükleri santimetrenin yüz milyonda biri kadardır. Böyle çok küçük oldukları için virüsler ışık mikroskobunda görülemezler, ancak elektron mikroskobunda görülebilirler. Bunlar hücre içerisinde faaliyet gösterirler. Hücre dışında bulundukları zaman cansızdırlar. Bazıları kristal hale getirilebilir. Bu bakımdan canlı mı, cansız mı oldukları tartışma konusudur.

Virüsler ya DNA ya da RNA ihtiva ederler. İki nükleik asidi birden ihtiva etmezler. Virüslerin nükleik asidi protein bir kılıfla sarılıdır. Bu protein örtüye kapsül adı verilir. Virüsler kendi aralarında; bitki virüsleri, hayvan virüsleri, insan virüsleri ve bakteri virüsleri olarak gruplara ayrılır. Yukarıda da işaret ettiğimiz gibi, bakteri virüslerine Bakteriyofaj veya kısa faj denir.

Fajlar, baş ve kuyruk olmak üzere iki kısımdan ibarettir. Baş kısmında nükleik asit  (RNA veya DNA) yer alır. Kuyruk kısmı ise proteinik yapıda olup, büzülme ve daralma kabiliyetinde bir kılıfa sahiptir. Uç kısmında da iplikler ya da tutunma ayakları bulunur

Bir bakterinin çeperi, fajlar için özel yapışma noktalarına sahiptir. Şayet bir faj, bakterinin üst yüzeyi ile temas edecek olursa, fajın uç plakası yapışma noktasına uyum göstermesi halinde oraya yapışır.

İşte fajların belli bir konukçuya özelleşmiş olmaları, bu yapışma noktaları ile alâkalıdır. Bu yolla fajlar, kendileri için uygun olan konukçuya tutunurlar.

Fajların bakterilere yapışmasının ardından, fajın DNA’sı bakteriye geçirilir. Şekil 1’de bir fajın şematik şekli gösterilmiştir. Rabbimiz onun kuyruk kısmında bakteriye tutunması için sivri uçlar yaratmıştır. Kovid-19’un şekli daha yuvarlaktır ve çok fazla tutunma ayakları vardır.

Şekil 1. Bir fajın şematik gösterilişi.

Faj DNA'larının bakterinin içine girmesinden sonra, bakteri biyosentez mekanizması, fajın çoğalmasının hizmetine girer ve bakterinin kendi kromozomu imha edilir. Enfekte olan bakteri tarafından önce belli faj enzimleri üretilir, arkasından faj DNA'ları ve fajların dolgu proteinleri sentez edilir. Faj DNA'sı baş, kuyruk ekseni ve faj örtüsü tamamlanınca önce DNA faj başına girer, arkasında da kuyruk kısımları yerlerini alır. Daha sonra faj kromozomunun tesiriyle bakteri çeperi yumuşatılarak bakteri patlatılır ve olgun fajlar serbest hale geçerler.

Bakteriler tek hücredir. Dolayısıyla fajlar bu bakterinin içinde çoğalırlar. Dışarıda çoğalamazlar. Şekil 2’de bir bakteriye fajın tutunması ve giderek onu parçalaması gösterilmektedir.

İnsandaki Kovid-19 virüsü de -ona faj da diyebiliriz-, insanın hücresi içinde çoğalır. Her hücreye bir faj girer ve o hücreyi parçalar. Bunlar insanda genellikle akciğer hücrelerini tahrip etmektedirler.

Şekil 2. Bir faj ya da bakterifaj’ın bakteriye girip onun genetik yapısını kullanarak parçalanmasının şematik gösterimi.

Şimdi fajlar hakkında böyle kısa bir bilgiden sonra, soruya gelelim.

Soruda iki şık var:

Birincisi, faj girdiği hücrenin genetik yapısını değiştirerek evrime sebep olur mu?

Verdiğimiz şekilde görüldüğü gibi, faj içine girdiği hücreyi paramparça ediyor. Onun genetik yapısının ortadan kalkmasına sebep olur. Bunun yeni bir canlı vermesi nasıl mümkün olur?

Sorunun ikinci kısmı ise, faj kendisi mutasyon geçirerek yeni bir canlıya dönüşemez mi?

Allah’ın koyduğu mevcut üreme kanunlarına göre bu mümkün değildir.  Allah isteseydi bir fajdan fare ya da bir başka canlı yaratabilirdi. Ancak böyle bir çoğalma kanunu yok. Bunu nereden anlıyoruz? Önümüzdeki numunelerden. İşte birkaç yıldır bütün dünyada yaygın olan bir virüs var. Ona Kovid-19 fajı da diyebiliriz. Bu mutasyon geçiriyor. Mutasyonla ayaklarının sayısı veya şekli ya da boyu değişiyor. Ama neticede yine aynı virüs. Yani ondan bir tavşan veya tilki meydana gelmiyor.

Kısaca söylemek gerekirse, Allah her bir canlı türünü o canlının kendine özel karakterlerinde yaratmış, onların neslini de yine aynı karakterle devam ettiriyor. Birinden diğerine geçişe müsaade etmiyor.

Selam ve dua ile...
Sorularla İslamiyet