İmam Gazali’ye göre Allah’ın var olup olmadığı konusu aklı aşan bir konu mu?

- İslam alimlerinin birçoğu bir insanın kurtuluşa ermesi için İslam’ı tanımasa bile Allah’a inanmak zorunda olduğunu söyler. Lakin İmam Gazali İslam’ı tanımayan bir insanın Allah’a inanmasa da Ehli Necat olacağını söyler.
- İmamı Gazali’nin bunu söylemesinin nedeni kendisine göre Allah’ın var olup olmadığı konusunun aklı aşan bir konu olması mıdır?

Değerli kardeşimiz,

Hayır, Allah’ın var olup olmadığı konusu aklı aşan bir konu değildir, aksine her akıl sahibi bir yaratanın varlığını ve birliğini akıl ile de anlar. Ancak kendisine hak din ulaşmayan kimsenin Allah’a iman etmekle sorumlu olup olmadığı konusunda farklı düşünceler vardır.

Muhtemelen bu durum bazı kimseler tarafından sanki Allah’ın var olup olmadığı konusu aklı aşan bir konuymuş gibi algılanmış olabilir.

Bilindiği üzere, peygamber gelmeden aklın tek başına Allah’ın varlığını ve birliğini bilmenin zorunlu olup olmadığı hususunda Eşari ve Maturidi kelamcıları farklı düşünürler.

Maturidilere göre, peygamber gelmese bile insan aklından dolayı tevhid inancına sahip olmak zorundadır.

Fakat bir Maturidi olan İmam Rabbani de bu konuda Eşariler gibi düşünmektedir.

İmam Rabbani şöyle diyor:

“Bizim Maturidi arkadaşlarımız, ispat-ı sani ve tevhid gibi bazı konularda aklın tek başına sonuç almasının zorunlu olacağını söylerler. Onlara göre, bir dağ başında yaşayan bir adam -peygamberlerin davetini duymazsa bile- yine sorumlu tutulur…"

"Bize göre teklif ancak peygamberlerin gönderilmesiyle tahakkuk eder. Çünkü akıl, (Allah’ın varlığı ve birliği için) önemli bir hüccet olmakla beraber, sorumluluk getirecek ve inanmasını zorunlu kılacak kadar değildir. Sorumluluk ancak peygamberlerin davetini duymakla gerçekleşir.” (bk. Arapça Mektubat, 259. Mektup)

Özetle, İmam Eşari ve onun gibi düşünen alimler, akıl, Allah'ın varlığını ve birliğini bilmede alet olduğu halde, ona bu bilmenin gerekliliğini emreden akıl değil, Allah'tır. Allah'ın emri de vahiy ve şeriatla bilinir, diyorlar.

Demek ki, Allah’ın var olup olmadığı konusu aklı aşan bir konu değildir, ancak iman etmekle sorumlu olmak için hak dinin kendilerine ulaşması gerekir.

İlave bilgi için tıklayınız:

- Allah'ın varlığını, birliğini, sıfatlarını ve isimlerini akılla mı biliriz ...

Selam ve dua ile...
Sorularla İslamiyet