Peygamberlikten sonra şehitlerin mi yoksa alimlerin mi mertebesi daha yücedir?

- Alim olmak daha yüce bir mertebe ise, Allah'tan şehitlik yerine alim olabilmek için dua etmemiz bizim için daha iyi değil midir?

Cevap

Değerli kardeşimiz,

Bu konuda farklı görüşler vardır. Konu prensip olarak,

“Kıyamet gününde alimlerin mürekkebi ile şehitlerin kanı karşılaştırılır, alimlerim mürekkebi şehitlerin kanından üstün gelir.”(Keşfu’l-Hafa, II/400)

manasındaki hadis rivayeti çerçevesinde tartışılmıştır.  Münavî, bu rivayetin zayıf olduğunu, ancak değişik rivayetlerin birbirini pekiştirmekte ve kuvvetlendirmekte olduğunu belirtmiştir.

İbn Kayyım, konuyla ilgili olarak alimlerin farklı görüşlerini belirttikten sonra şu önemli noktaya dikkat çekmiştir: Kemalat, fazilet, üstünlük dört çeşittir; nübüvvet, sıddıkıyet, şehadet, velayet.

En yüksek mertebe olan peygamberlikten sonra sıddıkıyet mertebesi gelir. Sıddık olanlar peygamberlere en çok tabi olan, onların izinden gidenlerdir. Bunlar peygamberlerden sonra en yüksek derecedeki insanlardır. Buna göre, eğer bir alimin kalemi sıddıkıyet mertebesinde olur da sadakat mürekkebini döken bir durumda ise, bu alimin mürekkebi -sıddıkıyet mertebesine ulaşmamış- şehidin kanından daha üstündür. Buna mukabil, eğer şehidin kanı sıddıkıyet mertebesinde sadakat damlaları halinde akmışsa, bu şehidin kanı -sıddıkıyet mertebesinde olmayan- bir alimin mürekkebinden daha üstündür.

Buna göre, bu iki gruptan hangisi sıddıkıyet mertebesinde daha yukarılarda ise, o daha üstündür. Eğer alim ile şehit sıddıkıyet noktasında eşit ise, dereceleri de eşittir.

Sıddıkıyet mertebesi, Hz. Peygamberin getirdiğine en kâmil manada iman etmek demektir. Bu iman ilim, tasdik ve amelden meydana gelir. Sıddıkıyet ağacının kökleri ilimdir, dalları tasdiktir, meyveleri ise, ameldir.(bk. Miftahu’s-Saade, 1/80).

Bu açıklamalardan anlaşılıyor ki, sıddıkıyetin en önemli unsuru tahkiki imanı elde etmektir. Çünkü, tahkiki iman ilmin ürünüdür, tasdikin mukaddimesidir, salih amelin şaşmaz rehberidir.

Değişik ayet ve hadislerin ifadelerine baktığımızda prensip olarak hakiki alimlerin şehitlerden daha büstün olduğunu düşünebiliriz. Aşağıdaki hususlar bunu kanıtıdır:

a. Sahabenin bütün diğer insanlardan üstün oldukları, İslam ümmetinin ittifakla kabul ettiği bir husustur. Bu yargıda, şehit olmayan sahabelerin de şehit olan diğer müminlerden daha üstün olduğu gerçeği de vardır. Sahabeye bu mertebeyi kazandıran onların Hz. Peygamberin feyziyle aldıkları harika ilim, sadakat ve mükemmel imandır.

b. Sahabeden sonra, en büyük fazilet -alimlerin pek çoğunun ifade ettiği gibi- Hz. Mehdi'nindir. Hz. Mehdi'nin bu üstünlüğü imanındaki samimiyeti, ilmindeki derinliğidir.

c. Sahabe ve Mehdi'den sonra en büyü fazilet dört mezhep imamınındır. Bu husus da alimlerin büyük çoğunluğunun ortak görüşüdür. Abdulvahhab Şaranî, Bediüzzaman Said Nursi gibi bazı alimler bunu açıkça ifade etmişler, diğer bir kısmı da dolaylı olarak bunu böyle kabul etmişlerdir.

Sonra, Abdulkadir Geylanî, İmam Gazalî, İmam Rabbanî, İbn Arabî gibi kutupların mertebesinin şehitlerin üstünde olduğu -zımnen de olsa- ümmetçe kabul edilmektedir.

Bununla beraber, iman, sadakat, ihlas, amel, müminlere ve insanlığa faydalı olma noktasında, öyle şehitler var ki, bin tane alime tercih edilir. Aynı şekilde öyle alimler var ki, bin şehitle tartılsa ağır gelir.

Selam ve dua ile...
Sorularla İslamiyet