Bilinçaltını etkilemeyi hedefleyen subliminal mesajlar, özgür irademizi etkiler mi?

- Bilindiği gibi, bilinçaltını etkilemeyi hedefleyen mesajlara subliminal deniliyor. Bilinçaltımız, zihin telkini yoluyla ikna olunmaya müsait durumdadır. Subliminal adı verilen bu mesajlar, bilinçaltına yollanan tekliflerin bilinçli zihnin aksine, sorgulamadan kabul edilmesini sağlar.
- Peki bu durumda özgür iradeden bahsedebilir miyiz? 
- Bunu nasıl açıklıyorsunuz?

Değerli kardeşimiz,

Önce şunu belirtelim ki, bu “subliminal” adı verilen bazı mesajlarla bilinçaltına yollanan tekliflerin -bilinçli zihne rağmen- etki edeceğine dair teoriler, bilimsel olarak kanıtlanmamıştır.

Gerek şeytan ve nefisten gelen iç telkinler olsun, gerekse dışarıdan gelen bazı telkinler olsun, insan üzerindeki etkisi inkar edilemez. Ancak bu etkinin insanın özgür iradesini ortadan kaldıracak boyutta olduğunu söylemek mümkün değildir. Herkes hayatında yüz binlerce defa bu tür telkin ve tekliflerle karşılaşmış, ama iradesini tamamen ortadan kaldırdığına şahit olmamıştır. Zaten iradenin varlık sebebi, bu tür telkinler karşısında direnç göstermektir.

Madem bilimsel teorilerden söz ediyoruz, o zaman tecrübeyi konuşturmak durumundayız. Şunu çok iyi biliyoruz ki, pozitif ilmin bütün verileri deney ve tecrübeye dayanır. Bir teorinin bilimsel bir hüviyet alabilmesi için, yaygın bir deneme safhasından geçmesi gerekir. Bu konudaki deneylerin laboratuarı insanlardır. O halde insan denekleri üzerinde bu teorinin doğru olup olmadığını gözlemleyebiliriz. Bu konuda bizim teklifimiz vardır:

"Subliminal” adı verilen bazı mesajlarla bilinçaltına yollanan telkinlerin özgür iradeyi tamamen devre dışı bırakacağını iddia edenler şunu yapsınlar; bir ay boyunca her gün oruç tutmasını ve her gece sekiz rekat teheccüd namazını kılmasını isteyen telkinlere maruz kalsınlar... Sonra da bu telkinleri olduğu gibi yerine getirip getirmediklerini görsünler ve ona göre bir yargıya varsınlar.

Herkes gibi biz de zaman zaman televizyonu ve diğer iletişim araçlarını seyrederiz. Buna göre bazı çevrelerce iddia edilen “Cocacola” ile ilgili “subliminal” adı verilen bazı mesajların telkinine biz de maruz kalmışız demektir. Ve sonuçta biz Cocacolayı içmiyoruz. Demek ki, bu mesaj bizde öyle bir tesir meydana getirmemiş ve irademizi elimizden almamıştır.

Şunu unutmayalım ki, sorumluluğun tek muhatabı şuurlu bir özgür iradedir. Bu sebepledir ki, İslam’da akıl özürlülerin ve iradesi olmayan mükrehin (icbar edilen kimsenin) sorumluluğu yoktur.

Selam ve dua ile...
Sorularla İslamiyet