Allah'ın isimleri olan esma-i hüsna ve tecellileri hakkında Kur'an ve sünnet ışığında bilgi verir misiniz?

Değerli kardeşimiz,

Esmau’l-Hüsnanın en az bilinen sayısı 99’dur. Bunların Cevşen’deki sayısı bin birdir. Bazı kaynaklarda bunların sayısı üçdört bin olarak verilmektedir. Bu sayıya bakıldığında bile 99 ismin üzerinde durmak burada imkânsızıdır.

Bununla beraber numune kabilinden şöyle bir iki misal verilebilir:

Bilindiği üzere, Kur’an’ın fezlekelerinde yer alan Allah’ın isimleri bir yandan o isimlerin varlığını, diğer yandan o isimlerin tecellilerine işaret etmektedir:

a. Mesela, Zümer suresinin ilk ayetinin meali şöyledir:

“Bu kitabın vahiy olarak parça parça indirilmesi, Azîz ve Hakîm (mutlak galip, tam hüküm ve hikmet sahibi) Allah tarafındandır.”

Ayette Aziz ve Hakîm isimlerine yer verilmiş ve Kur’an’da bu iki ismin tecellisinin de söz konusu olduğuna işaret edilmiştir. Bundan anlaşılıyor ki, Allah’ın izzet ve hikmetinin kâinat çapındaki varlıkların aynasında yansımaları olduğu gibi, kâinatın ezelî bir tercümesi olan Kur’an-ı Hakîm'de de söz konusudur.

Gerçekten Kur’an’ın baştan aşağı hikmet yüklü prensiplerle dolu olması Hakîm isminin tecellilerini gösterdiği gibi, yaklaşık on beş asırdan beri karşı konulmaz bir üsluba sahip olduğunu haykırarak meydan okuması ve dosta düşmana karşı bu izzetini koruması, Azîz isminin tecellilerinin varlığını göstermektedir.

b. "De ki: ' Göklerden ve yerden sizlere rızık veren kimdir? Kulaklara ve gözlere malik olan kimdir? Diriyi ölüden çıkaran ve ölüyü diriden çıkaran kimdir?' Onlar: 'Allah' diyeceklerdir. Öyleyse de ki: 'Peki siz yine de korkup-sakınmayacak mısınız?' İşte bu, sizin gerçek / Hak Rabbiniz olan Allah'tır." (Yunus, 10/31-32)

mealindeki ayetin fezlekesinde Allah, Rab, Hak isimlerine yer verilmiştir. Bu âyette insanların nazarına sunulan Allah'ın güzel işlenmiş sanatının bazı motiflerinin açılıp teşhir edilmesinden sonra, tekrar isimler içerisinde toplanıp gösterilmiştir. Gerçekten bu âyetin birinci ve dördüncü cümlesi "Allah" lafza-i celâle bakar. İkinci cümlesi "Rabb" ismine, üçüncüsü ise "el-Hak" ismine bakar.

Bediüzzaman, bu âyetin açıklamasında şöyle demektedir:

"İşte başta der: 'Sema ve zemini rızkınıza iki hazine gibi müheyya edip oradan yağmuru, buradan hububatı çıkaran kimdir? Allah'tan başka koca sema ve zemini iki mutî hazinedar hükmüne kim getirebilir? Öyleyse şükür ona münhasırdır.'"

"İkinci fıkrada der ki: 'Sizin azalarınız içinde en kıymettar (olan) göz ve kulaklarınızın maliki kimdir? Hangi tezgâh ve dükkandan aldınız? Bu latif, kıymettar göz ve kulağı verecek ancak Rabbinizdir. Sizi icad edip terbiye eden odur. Bunları size (O) vermiştir. Öyleyse yalnız Rab odur, Mabud da o olabilir."

"Üçüncü fıkrada der: 'Ölmüş yeri ihya edip, yüz binler ölmüş taifeleri dirilten kimdir? Hak'dan başka ve bütün kâinatın Halikından başka şu işi kim yapabilir? Elbette O yapar, O ihya eder. Madem Hak'dır; hukuku zayi etmeyecektir. Sizi bir mahkeme-i kübraya gönderecektir. Yeri ihya ettiği gibi sizi de ihya edecektir.'"

"Dördüncü fıkrada der: 'Bu azim kâinatı bir saray gibi, bir şehir gibi kemâl-i intizamla idare edip tedbirini gören Allah'tan başka kim olabilir? Madem Allah'tan başka olamaz. Koca kâinatı bütün ecrâmı ile gayet kolay idare eden kudret o derece kusursuz, nihayetsizdir ki, hiçbir şerik ve iştirake; muavenet ve yardıma ihtiyacı olamaz. Koca kâinatı idare eden, küçük mahlûkatı başka ellere bırakmaz. Demek ister istemez "Allah" diyeceksiniz.'"

"İşte birinci ve dördüncü fıkra 'Allah' der, ikinci fıkra 'Rabb' der, üçüncü fıkra 'el-Hak' der... Yani; Hak, Rab, Allah isimlerini zikretmekle o tasarrufatı azimenin menbaını gösterir." (Sözler, s. 437-438; Geniş bilgi için bk. Niyazi Beki, Kur’an’ın Parlak ve Büyük Bir Tefsiri Risale-i Nur)

İlave bilgi için tıklayınız:

- Allah'ın isimleri hakkında bilgi verir misiniz?

- Esma-i hüsna, Allah'ın bütün isimleri güzeldir. Allah'ın isimleri neye dayanır?

- Zat-ı İlahi, Lafza-i Celal, Şuunat, Sıfât, Esma ve Ef'al kavramlarını örneklerle açıklar mısınız?

Selam ve dua ile...
Sorularla İslamiyet