Alimleri ziyaret edenler beni ziyaret etmiş gibi olur, hadisi sahih midir?

Tarih: 19.02.2007 - 16:00 | Güncelleme:

Soru Detayı

Bir hadisde "Alimleri ziyaret edenler beni ziyaret etmiş gibi olur." buyurulmuştur; bu hadis sahih midir?
Ayrıca şu hadislerin kaynakları nedir? Sahih midir?
a) Ulema yeryüzünün kandilleri, Peygamberlerin halifeleri, Benim ve diğer Peygamberlerin vârisleridir.
Ravi: Hz. Ali (r.a.)
b) Ulema, Allah'ın kulları üzerinde Peygamberlerin eminleridir. Siz onlardan çekinin ve onlara taarruz etmeyin. Onlar hükümet erkanı ile ihtilat etmedikçe ve dünyaya karışmadıkça (Deyleminin lafzında şu ibare vardır): Sultanla ihtilat eder ve dünyaya karışırlarsa o vakit Peygamberlere hıyanet etmiş sayılırlar, o zaman bunlardan sakının.
Ravi: Hz. Hasan İbni Sufyan (r.a.)
c) Ulema, Peygamberlerin varisleridir. Gök ehli onları sever ve öldüklerinde denizdeki balıklar bile kıyamete kadar onlara istiğfar ederler.
Ravi: Hz. Bera (r.a.)
d) Ulema, Allah'ın halkı üzerinde eminleridir.
Ravi: Hz. Enes (r.a.)
e) Ulema kılavuz, muttekiler efendilerdir. Bunların meclisinde bulunmak, dinin kuvvetini ziyade eder.
Ravi: Hz Enes (r.a.)
f) Ulema üç kısımdır: Kendi ilmi sebebiyle halk ta hayat bulur, kendi de hayat bulur. Halkı berhudar eder, kendini mahveder. İlmi ile kendini kurtarır, halka ise faydası olmaz.
Ravi: Hz. Enes (r.a.)
g) İnsanlar üzerine bir zaman gelir ki onda ulema, köpekler öldürülür gibi öldürülür. Keşke o zaman ulema birlik olsaydı.
Ravi: Hz. İbni Abbas (r.anhüma)
h) Ulema ile hem meclis ol, semada tanılasın. Müslümanların büyüklerine hürmet et, Cennette Bana komşu olasın.
Ravi: Hz. Enes (r.a.)
ı) Ulema ile hem meclis olun. Ve diz dize sıkışın. Zira Allah, ölü kalpleri hikmet nuru ile diriltir. Semanın yağmuru ile ölü toprağı diriltmesi gibi.
Ravi: Hz. Ebû Ümâme (r.a.)
j) Ümmetimden iki sınıf salih olursa, ümmette salih olur. Umera ve Ulema.
Ravi: Hz. İbni Abbas (r.anhüma)
k) Ulema ile oturmak ibadettir.
Ravi: Hz. İbni Abbas (r.anhüma)   RAMUZU'L - EHADİS     
Alimlerin fazileti ile ilgili hadisler hakkında bilgi verir misiniz?

Cevap

Değerli kardeşimiz,

İlgili rivayet şöyledir:

“Bir kimse ulemayı ziyaret ederse, beni ziyaret etmiş gibi olur. Bir kimse ulemayla musafaha ederse, benimle musafaha etmiş gibi olur. Bir kimse ulema meclisinde bulunursa, benim meclisimde bulunmuş gibi olur. Dünyada benim meclisimde bulunan kimse kıyamet günü meclisimde oturtulur.” (Ebu Nuaym, Tarihu Isbahan, 2/343)

Acluni bu rivayetin senedinde geçen bir ravinin yalancı olduğunu belirtmiştir. (Acluni, 2/300)

Soruda geçen diğer rivayetlere gelince:

a) Ulema yeryüzünün kandilleri, Peygamberlerin halifeleri, Benim ve diğer Peygamberlerin vârisleridir. Ravi: Hz. Ali (r.a.)

Bu hadisin kaynağı için bk. Ebu’l-Kasım er-Rafii, et-Tedvin fi Ahbari Kazvin, Daru’l-Kütübü’l-İlmiye, 1408/1987, 2/128-129.

Acluni, Munavi’den (Feydu’l-Kadir, 4/383) naklen bu rivayetin sahih olduğunu bildirmiştir. (bk. Acluni, 2/76)

b) Ulema, Allah'ın kulları üzerinde Peygamberlerin eminleridir. Siz onlardan çekinin ve onlara taarruz etmeyin. Onlar hükümet erkanı ile ihtilat etmedikçe ve dünyaya karışmadıkça (Deyleminin lafzında şu ibare vardır): Sultanla ihtilat eder ve dünyaya karışırlarsa o vakit Peygamberlere hıyanet etmiş sayılırlar, o zaman bunlardan sakının. Ravi: Hz. Hasan İbni Sufyan (r.a.)

İlgili hadis kaynağı için bk. Deylemi, 3/75; Acluni, 2/75; Kenzu’l-Ummal, 10/183, 204.

Bu hadis rivayeti, senedinde yer alan ve muteber olmayan iki ravi sebebiyle zayıf kabul edilmiştir. (bk. el-Elbani, Silsiletu’l-ahadisi’d-daife, 1/188)

c) Ulema, Peygamberlerin varisleridir. Gök ehli onları sever ve öldüklerinde denizdeki balıklar bile kıyamete kadar onlara istiğfar ederler. Ravi: Hz. Bera (r.a.)

Önce şunu belirtelim ki, “Alimler peygamberlerin varisleridir” şeklindeki cümlenin içinde bulunduğu hadis rivayetlerinin zayıf olması, bu cümle için geçerli değildir. Çünkü, bu cümle İbn Hanbel, Ebu Davud, Tirmizi, Nesai ve İbn Mace’de yer almıştır.

Bazı alimler tarafından senedinde tereddüt edilmişse de alimlerin büyük çoğunluğu tarafından “sahih” kabul edilmiştir. (bk. Acluni; 2/75)

Kaldı ki, bu cümle bizzat Buhari’de yer almıştır. (bk. Buhari, Babu’l-İlmi kablel-amel; İbn Hacer, 1/217)

Sorudaki hadisin kaynağı için bk. Suyuti, el-Camiu’s-Sağir, hno:8325.

Bu hadis de zayıf kabul edilmiştir(bk. el-Elbani, Daifu’l-Cami’, hno:3889).

“Gök halkının ve sudaki balıkların alimler için istiğfar ettiği…” ifadesinin de yer aldığı daha uzun bir hadis rivayeti de vardır. (bk.  el-Camiu’s-Sağir, hno:11243)

Bu hadis rivayeti sahihtir. (bk. el-Elbani, Sahihu’l-Cami’ hno: 6297)

İlmin faziletiyle ilgili olan söz konusu sahih hadisin tamamını tercüme etmekte fayda vardır:

“Kim ilim tahsil etmek için bir yola koyulursa, Allah onun cennet yollarından bir yolda yürütür. Şüphesiz, Melekler -yaptığından hoşnut oldukları için-ilim talebesine kanatlarını gerip sererler. Ve hiç şüphesiz göklerde ve yerde bulunanlarla suda bulunan balıklar alimler için istiğfar(kusurlarının affı için dua) ederler. Bir alimin, abid(ibadet ehli) olana karşı üstünlüğü, Bedir/dolunay gecesindeki Ay’ın  diğer yıldızlara olan üstünlüğü gibidir. Şu bir hakikattir ki, alimler peygamberlerin varisleridir. Peygamberler ise, dinar ve dirhemi(altın-gümüş) değil,  ilim miras bırakırlar. Bu sebeple, kim ilimden pay alırsa, gerçekten büyük bir pay almış olur.” (İbn Hanbel, hno:21715; el-Camiu’s-Sağir, hno: 11243 / Ebu’d-Derda’dan)

d) Ulema, Allah'ın halkı üzerinde eminleridir. Ravi: Hz. Enes (r.a.)

Bu hadis, b) şıkkındaki hadisin bir parçasıdır.

e) Ulema kılavuz, muttekiler efendilerdir. Bunların meclisinde bulunmak, dinin kuvvetini ziyade eder. Ravi: Hz Enes (r.a.)

Bu hadis rivayeti için bk. el-Camiu’s-sağir, hno: 8323).

Bu hadis rivayeti de zayıf kabul edilmiştir. (bk. Elbani, Daifu’l-Cami, hno:3887)

f) Ulema üç kısımdır: Kendi ilmi sebebiyle halk ta hayat bulur, kendi de hayat bulur. Halkı berhudar eder, kendini mahveder. İlmi ile kendini kurtarır, halka ise faydası olmaz. Ravi: Hz. Enes (r.a.)

Bu hadisin kaynağı için bk. Deylami, hno: 4212;  el-Camiu’s-sağir, hno: 8322; Kenzu’l-Ummal, hno: 28941.

Senedinde zayıf bir raviden dolayı bu hadis zayıf kabul edilmiştir. (bk. Munavi, et-Teysir, 2/155-156.

g) İnsanlar üzerine bir zaman gelir ki onda ulema, köpekler öldürülür gibi öldürülür. Keşke o zaman ulema birlik olsaydı. Ravi: Hz. İbni Abbas (r.anhüma)

Bu hadisin kaynağı için bk. Deylemi hno: 8671.

Ancak burada Keşke o zaman ulema birlik olsaydı” ifadesi yerine “Keşke o zaman ulema, “hamakat görüntüsünü verselerdi”/ bilmezlikten gelselerdi (Tehameku)” ifadesi vardır.

h) Ulema ile hem meclis ol, semada tanılasın. Müslümanların büyüklerine hürmet et, Cennette Bana komşu olasın.Ravi: Hz. Enes (r.a.)

Ramuz’un dışında bir kaynağa rastlayamadık.

ı) Ulema ile hem meclis olun. Ve diz dize sıkışın. Zira Allah, ölü kalpleri hikmet nuru ile diriltir. Semanın yağmuru ile ölü toprağı diriltmesi gibi. Ravi: Hz. Ebû Ümâme (r.a.)

Sorudaki şekliyle bir hadis rivayetine rastlayamadık.

Benzer bir ifadeyle gelen bir rivayet şöyledir: Hz. Peygamber (asm), Lokman-ı Hakim’in oğluna şöyle dediğini haber vermiştir: “Alimlerin meclislerine devam et, Hakîmlerin sözlerine kulak ver, şunu bil ki Allah yeryüzünü/toprağı yağmurla dirilttiği gibi, ölü kalpleri de hikmet nuruyla ihya eder.” (Taberani/el-Kebir, hno: 7810)

Senedinde iki zayıf raviden ötürü bu hadis zayıftır. (bk. Mecmau’z-Zevaid, 1/125)

j) Ümmetimden iki sınıf salih olursa, ümmette salih olur. Umera ve Ulema. Ravi: Hz. İbni Abbas (r.anhüma)

Bu hadis kaynağı için bk. Suyuti, el-Camiu’s-sağir hno: 7935

Münavi bu rivayetin zayıf olduğunu bildirmiştir. (bk. et-Teysir, 2/94)

k) Ulema ile oturmak ibadettir. Ravi: Hz. İbni Abbas (r.anhüma)

Bu hadisin kaynağı için bk. Deylemi, hno: 6486;  el-Camiu’s-sağir, hno: 12035).

Bu hadisin senedi de oldukça zayıf kabul edilmiştir. (bk. Silsiletu’l-ahadisi’d-daife, 10/13)

İlave bilgi için tıklayınız:

İlimle ilgili hadisler nelerdir?

Selam ve dua ile...
Sorularla İslamiyet

Bu içeriği faydalı buldunuz mu?
Kategori:
Okunma sayısı : 10.000+
Yorum yapmak için giriş yapın veya kayıt olun