Peygamberimiz Hz. Muhammed ümmî olduğu gibi, diğer peygamberler de ümmî miydi?

- Savî tefsirinde, kalemle ilk yazı yazan kişinin Hz. İdris olduğu yazıyor; buna göre ondan öncekilerin ümmî olduğu söylenebilir mi?

Cevap

Değerli kardeşimiz,

Savi tefsirinin ilgili yerinde “kalemle ilk yazı yazanın Hz. İdris olduğu” belirtildikten sonra “kalemle ilk yazı yazanın Hz. Âdem olduğu” bilgisine de yer verilmiştir. (bk. Alak Suresi tefsiri)

Diğer bazı tefsirciler de “İdris peygamberin ilk defa kalemle yazı yazan kimse olduğunu” belirtmişlerdir (bk. Zemahşerî, Beğavî, Beydavî,  Razî, Ebu Suud, Kurtubî, Alusî, Meryem, 19/53-57. ayetlerin tefsiri).

Ancak bu müfessirlerin kullandığı “İdris, ilk kalemle yazı yazan, yıldız/astronomi ve hesap/matematik ilimlerine vakıf olan, terzilik yapan...” gibi ifadenin -yaklaşık- aynı olması ve  hiçbirinin bir hadis ve benzeri bir kaynak vermemesi, bu bilginin kesin doğruluğuna gölge düşürmektedir. Kuvvetli ihtimalle bu bilginin kaynağı İsrailiyattır ve doğruluk ihtimali yanında yanlış ihtimali de mevcuttur. 

Bu bilgiler doğru ise, Hz. İdris’ten önce gelen bazı peygamberlerin ümmi olduğu söylenebilir. 

Büyük kitap sahiplerinden Hz. Musa’nın ümmi olmadığına kesin gözüyle bakabiliriz. Çünkü yazılı levhaların eline verilmesi onun bunları okuyabilecek durumda olduğunun göstergesidir. Keza, Hz. Davud’a verilen Zebur ve Hz. İsa’ya verilen İncil’in bir defada toptan indirilmesi, bu kitapları alan peygamberlerin okuma-yazma bildiklerini göstermektedir. Kaldı ki, bu iki peygamberin de ahkâmda Tevrat’a bağlı kalmaları, onların Tevrat’ı da okuyabilmelerini gerekli kılmaktadır. 

Özetle diyebiliriz ki, peygamberlerin büyük çoğunluğunun ümmi olma ihtimali çok yüksektir.

Kur’an’da Hz. Muhammed (asm)’in ümmi olduğuna vurgu yapılması, başka peygamberlerin ümmi olmadığı anlamına gelmez. Keza, başka peygamberlerin ümmi olması, Hz. Muhammed’in peygamberlik delillerinden biri olan ümmiliğine bir zarar vermez. Çünkü onların hiçbirinde Kur’an gibi bir kitap yoktu.

İlave bilgi için tıklayınız:  

- ÜMMÎ.

- Peygamberimiz ümmi miydi? Ümmi Peygamber ne demektir? Okuma yazma bilmiyorsa nasıl okuyordu?

Selam ve dua ile...
Sorularla İslamiyet