Riyazet nedir?

Değerli kardeşimiz,

وَاَمَّا مَنْ خَافَ مَقَامَ رَبِّه۪ وَنَهَى النَّفْسَ عَنِ الْهَوٰى فَاِنَّ الْجَنَّةَ هِىَ الْمَاْوٰىۜ

“Kim Rabbinin makamından (huzurunda hesap vermekten) korkmuş, nefsi hevâdan menetmiş ise, şüphesiz varacağı yer cennettir.” (Naziat, 79/40-41)

Riyazet, nefsi eğitmek için onu bir takım fıtrî ve meşru arzularından mahrum bırakmaktır. Bu meyanda “ona muhalefet etmek” en büyük esaslardan biridir. Mesela nefis, tembelliği sever, buna mukabil onu çalıştırmak gerekir. Kitap okumak yerine magazin programları seyretmek hoşuna gider, televizyonu kapatıp kitaba yönelmek gerekir.

İmam Gazali, dört türlü riyazetten bahseder:

1. Kıllet-i taam (az yemek),
2. Kıllet-i menam (az uyumak),
3. Kıllet-i kelâm (az konuşmak),
4. İnsanların ezasına katlanmak.

Halkımız arasında riyazet daha çok “az yemek” olarak bilinir. Ama görüldüğü üzere bu kavram sadece yemekle sınırlı olmayıp her türlü manevi idmanı içinde barındırmaktadır. Nitekim bu kelime günümüz Arapçasında “spor” anlamında kullanılmaktadır. Bedenin idmanlı olması için spor yapılması misali, ruhun tekâmülü için de manevi riyazetlere ihtiyaç vardır. Bediüzzamanın şöyle dediği bir hatıra olarak anlatılır:

“Teheccüt namazı için nefsim yirmi yıl boyunca direnç gösterdi, ama artık alıştı.”

Öyle anlaşılıyor ki, maneviyatta yol alanlar ciddi çalışmalar ve manevi riyazetlerle bunu gerçekleştirmişlerdir. Hatta -peygamberlik özel bir ilahi ihsan olmakla birlikte- onlar bile ciddi imtihanlardan sonra o yüce makamlara yükseltilmişlerdir. Kur'an, Hz. İbrahim’le ilgili şöyle anlatır:

“Hani Rabbi İbrahim’i bir kısım kelimelerle denemişti. O da bunları başarıyla tamamladı. Allah dedi: Ben seni insanlara imam (önder) kılacağım.” (Bakara, 2/124)

Selam ve dua ile...
Sorularla İslamiyet