Küs ve dargın duranların cehenneme gireceğiyle ilgili hadisleri nasıl anlamalıyız?

a) İki kişi, birbirine dargın olarak ölürse, cehennemi görmeden cennete giremez. Cennete girseler de birbiriyle karşılaşamazlar. [İbni Hibban]

b) Din kardeşiyle bir yıl dargın duran, onu öldürmüş gibi günaha girer. [Beyhaki]

c) Müslüman kardeşine, üç günden fazla dargın duran kimse, ölünce cehenneme gider. [Nesai]

- Bu hadisleri değerlendirir misiniz?

Değerli kardeşimiz,

a) Bizim gördüğümüz kadarıyla, birinci hadisin tercümesi şöyledir: 

“...İki kişi, birbirine dargın olarak ölürse, cennete giremezler ve cennete bir araya gelemezler.” (Sahihu İbn Hibban, 12/480/ h.no: 5664)

Sorudaki şekli açıklamalıdır.

Hadiste -meal olarak- yer alan “cennete giremezler” ifadesi, korkutmaya yönelik bir irşat üslubudur. Manası şudur: Müminlerin birbirine (meşru bir mazeret olmadan) küsmeleri / üç günden fazla dargın durmaları günahtır. Her günahın ceza cinsinden bir karşılığı var. Küsmenin de bir cezası var. Cezanın yeri ise, cehennemdir. Öyleyse dargın olarak ölenlerin gideceği yer de cehennemdir. 

Ancak bu hükmü İslam’ın genel prensipleri çerçevesinde değerlendirdiğimizde, bunun gerçekleşmesi için “Allah’ın affının söz konusu olmadığı zaman” ifadesiyle sınırlı olduğunu söylemek durumundayız. Zira, İslam’a göre en büyük günahların da affedilebileceği bilinmektedir. “En büyük günahlar” içinde yer almayan dargınlık suçunu af kapsamı dışında tutmak mümkün değildir. 

Nitekim, İbn Hibban da bu hadisi yorumlarken: “Yani, eğer Allah bu kişilerin dargınlıktan ötürü kazandıkları günahlarını kendi lütuf ve keremiyle affetmezse, (bir süreliğine) cehenneme girerler.” şeklinde açıklamıştır. (bk. a.y)

b) “Din kardeşiyle bir yıl dargın duran, onu öldürmüş gibi günaha girer.” (Ebu Davud, Edeb, 47; Beyhaki, Şuabu’l-İman, 9/26/h. no:6207)

Bu hadisin ifadesi de terhibe / korkutmaya / sakındırmaya yönelik bir irşat üslubudur.

Bir yıl mümine küs durmanın onun kanını dökmek gibi olması, bunun katil gibi büyük olduğu anlamına gelmez. Bilakis, bunun anlamı, kan döken kimse eski günahlarına bir yenisini eklediği gibi, mümin kardeşine bir yıl dargın duran kimse de eski günahlarına bir yenisini eklemiş olur, demektir. (krş. Avnu’l-Mabud, 13/176) 

c) “Müslüman kardeşine, üç günden fazla dargın duran kimse, ölünce cehenneme gider.” (Ebu Davud, Edeb, 47)

Bu ceza da, yukarıda ifade edildiği gibi, “kişi tövbe etmediği ve Allah’ın affına uğramadığı zaman”a bağlı olarak verilen bir hükümdür. Bu şartın açıkça zikredilmemesi, irşat üslubunun bir gereğidir.

Bu tür ifadeler, terhibe / korkutmaya yöneliktir. Uyarma / dikkatli olmaya yönlendirmek için kullanılmıştır. Nitekim, Şerefu’l-Hak da “cehenneme girerler” ifadesini “cehenneme girmeyi hakederler” şeklinde yorumlamıştır. (bk. Avnu’l-Mabud, 13/176)

İlave bilgi için tıklayınız:

- Dargınlığın, küs durmanın caiz olduğu yerler var mıdır?

- Müslüman'ın Müslüman'a kin duyması caiz midir?

- Müslüman'ın Müslüman'a kin duyması, küsmesi hakkında bilgi verir misiniz?

Selam ve dua ile...
Sorularla İslamiyet