İdealizm ile materyalizm nedir?

- Arasındaki farklar nelerdir?
- Kimlere idealist denir?

Değerli kardeşimiz,

- Felsefi anlamda idealizm, bütün fiziksel nesnelerin bütünüyle zihne bağımlı olduğu, onların bilincinde olan bir zihin olmaksızın metafizik anlamda hiçbir varlığın olmadığı anlayışını seslendiren bir düşünce akımıdır.

Buna karşı, idealizm ile taban tabana zıt bir konuma yerleştirilip temellendirilen maddecilik/materyalizm ise, zihnin ya da bilincin bütünler halinde fiziksel öğeler ile süreçlere indirgenebileceğini savunmaktadır.

- İdealistler; doğadaki şeyleri ya da nesneleri, her şeyin özünü oluşturan tek bir gücün ya da enerjinin geçici görünümleri olarak görürler; varlığın tüm görünüşlerinde tek bir anlamın yattığını düşünürler; varoluşu tek bir birlik olarak algılarlar; aklın sağladıklarının dışında gerçekliğe ulaşmanın olanaksız olduğunu öne sürerler; gerçekliği "idea" olarak belirleyip maddeyi bunun bir yansıması sayarlar.

Platon, George Berkeley, David Hume ve Kant gibi filozofların başını çektiği idealizmin özeti şudur:

"Dünyayı duyumlarım aracılığıyla yorumlarım. Bu nedenle, var olduğunu bildiğim tek şey duyu izlenimlerimdir. Örneğin bu elmanın var olduğunu söyleyebilir miyim? Hayır. Tüm söyleyebileceğim, onu gördüğüm, hissettiğim, kokladığım, tattığımdır. Bu bakımdan, gerçekte bir maddi dünyanın var olduğunu hiçbir surette söyleyemem."

- Materyalizm, her şeyin maddeden oluştuğunu ve bilinç de dahil olmak üzere bütün görünenlerin maddi etkileşimler sonucu oluştuğunu öne süren, hiçbir metafizik kavram kabul etmeyen, maddeyi tek varlık olarak gören felsefi bir kuramıdır.

Aralarındaki fark:

İdealistler, maddi varlığı inkâr ederken, materyalistler de manevi varlığı inkâr eder.

Bu kuramlardan hiçbiri doğru değildir. Biri ifratçı biri de tefritçidir.

Dosdoğru yol İslam’ın kabul ettiği iki gerçekliktir. Yani hem manevi varlık hem de maddi varlık vardır.

Her şeyi zihinsel hayallere hapseden idealistler, gözlerini kör etmişler.

Buna mukabil, her şeyi maddeye hasreden materyalistler ise aklın gözünü kör etmişler.

Oysa insanda hem akıl hem de göz vardır. İslam insanın hem aklına hem de gözüne hitap etmektedir. “Aklınızı kullanmayacak mısınız? Düşünmeyecek misiniz? İbret almayacak mısınız?” manasındaki ayetler insanın aklına hitap ettiği gibi, “Üzerlerindeki göklere bakmıyorlar mı, onları nasıl harika yaratmışız! İnsan bir kendi yiyeceğine bir baksın!.. İnsan neden yaratıldığına bir baksın!” manasına gelen ayetler ise, akılla birlikte göze de hitap etmektedir.

Allah bizi sırat-ı müstakim yolu olan İslam'dan ayırmasın, Âmin!..

Selam ve dua ile...
Sorularla İslamiyet