Sürekli kararsızlık yaşayan biri bunu nasıl giderebilir?

Değerli kardeşimiz,

Sorunuza sağlıklı bir cevap verebilmek için öncelikle kararsızlığınızın nedenini bilmek gerekir. Çünkü kararsızlık bazı ruhsal rahatsızlıklardan, kişilik bozukluğundan, mesela bipolar (duygu durumu) bozukluğundan kaynaklanabileceği gibi, özgüven eksikliği, motivasyon eksikliği, yetersizlik duygusu, mükemmeliyetçi kişilik yapısı, hata yapma korkusu, geçmişte alınan yanlış kararlardan dolayı yaşanan olumsuz tecrübeler vb. kaynaklanabilir.

Doğru olanı, nedenini bilip ona yönelik bir cevap vermektir. Dolayısıyla bizim burada verebileceğimiz tavsiyeler, ancak genel olabilir, kişiye özel değil.

Kararsızlığınızın Normal Olup Olmadığını Fark Edin

Birkaç seçenek arasında birisine karar vermek her zaman kolay değil. Özellikle karar vereceğiniz konu hakkında ayrıntılı bir bilgiye sahip değilseniz, elbette karar vermekte zorlanacaksınız.

Mesela insan, hangi bölümü hangi üniversitede okuyacağına kolay karar vermez, bu çok normal bir durumdur. İleride hangi mesleği yapacağına kolay kolay karar veremez. Çünkü meslekleri iyi tanımıyor. Bu durum, kararsızlık değildir ve insani bir durumdur.

Ama bir gömlek alırken, bir çorap alırken saatlerce düşünme ve sonunda karar vermeden eve dönmek kararsızlıktır; bunun üzerinde çalışmak gerekir.

İsteklerinizi Önce Kafanızda Netleştirin

Bazen insanlar ne istediğini tam netleştirmeden karar vermeye çalışır. Neyi seçeceği açık ve net olmadığı için de sürekli düşünmek zorunda kalır.

Mesela, nereye gideceğini bilmeyen bir insan, hangi otobüse bineceğine karar veremez. Önce nereye ve niçin gitmesi gerektiğini belirlerse, sonra da oraya nasıl gidileceğini araştırması ve karar vermesi kolay olur

Seçeneklerinizin Artı ve Eksilerini Not Edin

Düşünceleri somutlaştırmak ve netleştirmek bazen kolay olmuyor. Çünkü kısa bir zaman içinde zihinden onlarca düşünce iç içe gelip geçiyor. Bundan dolayı da kişiler, verecekleri kararlarını netleştiremiyorlar. Bu konuda size tavsiyemiz, bir karar vereceğiniz zaman kâğıt kalem alın ve tek tek muhtemel seçeneklerinizi yazın.

Sonra bu seçeneklerin artı ve eksilerini yazın. İsterseniz her artı ve eksiye bir puan verin. Sonuçta hem somut veriler ortaya çıkacağı için karar vermek de kolay olacaktır.

Vereceğiniz Kararın Kısa, Orta ve Uzun Vadede Size Ne Kazandırıp Ne Kaybettireceğini Düşünün

Gençlik döneminde duygular daha çok galiptir. Özellikle kişinin arzu ettiği, çok istediği, olmasını temenni ettiği şeyler söz konusu olduğunda duygular mantığı dinlemez. Mesela, âşık olduğu zaman, mantıklı düşünemez. Onun için atalarımız “Aşkın gözü kördür.” derler.

Bediüzzaman Hazretleri bu konuyu şöyle izah eder:

“His ve heves kördür, akıbeti görmez. Bir dirhem hazır lezzeti, ileride bir batman lezzete tercih eder: Bir dakika intikam lezzeti ile katleder, seksen bin saat hapis elemlerini çeker.” (bk. Sözler, On Üçüncü Söz, TDV. Yay., s. 177)

Bu gerçekten dolayı, size tavsiyemiz şu olacak:

Vereceğiniz kararın kısa, orta ve uzun vadede sizi nasıl etkileyeceğini düşünün, muhtemel sonuçlarını tek tek yazın. Alacağınız kararın hoşunuza gitmeyecek, sizinle yakın çevrenizi karşı karşıya getirecek sonuçları ile hayalen yüzleşin.

Karar Vermeden Önce Birkaç Kişi ile Konuyu İstişare Eden

Karar vermeden önce güvendiğiniz yakın çevrenizle istişare edin, onların fikirlerini alın. Çünkü sizin görmedikleriniz onlar görmüş olabilirler. İnsan bir şeye odaklandığı zaman, diğer seçenekleri algılamayabilir.

Bundan dolayı aynı konuda birkaç kişinin görüşlerini almak olaya çok yönlü ve daha sağlıklı bakmaya yardım eder. Zaten birkaç kişi farklı görüş bildirse de mutlaka ortak noktaları da olacağı için, sonrasında karar vermek de kolay olur.

Sorumluluk Alma Cesaretini Gösterin

Yakın çevrenizle istişare edin, ama vereceğiniz kararın ne olması gerektiğini onlara sorumayın. Son kararı siz verin. Çünkü kişiler bazen sorumluluktan kaçınmak için, kendileri adına birilerinin karar vermesini isteyebilirler. Bu durumda, sorumluluk almadıkları için kendilerini değiştirme ve geliştirme gereği duymazlar.

Bundan dolayı, sonuç ne olursa olsun, kendinizle ilgili kararı alma cesaretini gösterin. İstişare ettikten sonra, üzerinde çalıştıktan sonra, hâlâ kararsız kalmak, şüpheye girer ki, bunun sonu gelmez. Nitekim Kuran-ı Kerim'de şöyle buyurulur:

“İş hakkında onlara danış. Kararını verdiğin zaman da artık Allah’a dayanıp güven. Çünkü Allah, kendisine dayanıp güvenenleri sever.” (Al-i İmran, 3/159).

Arkadaşınıza Fikir Veriyormuşsunuz Gibi Yapın

Olaylara dışarıdan bakmak, her zaman olayın içerisinde olmaktan daha kolaydır. Kendi adınıza karar alırken, günlerce düşünmek durumunda kalabilirsiniz. Fakat, bir arkadaşınız size akıl danıştığında çok daha kolay yorum yaparsınız.

Bu doğrultuda, karar almanız gerektiğinde, sanki bir arkadaşınız sizden yardım istiyormuş gibi durumu değerlendirin. Kendi başınıza konuşmalar yapın, sorular sorun mümkün olduğunca objektif düşünerek kararınızı verin.

Verdiğiniz Kararların Sonucundan Dolayı Kendinizi Suçlamayın

Düşünme, yazma, seçenekleri netleştirme, istişare etme gibi aşamalardan sonra verdiğiniz kararın sonucu ne olursa olsun kendinizi suçlamayın, sadece tevekkül ederek gerekli dersleri çıkarmaya çalışın. Çünkü Peygamber Efendimizin (asm) de buyurduğu gibi:

“Mümin kişinin durumu ne kadar şaşırtıcıdır! Zira her iş onun için bir hayırdır. Bu durum, sadece mümine hastır, başkasına değil: Ona memnun olacağı bir şey gelse şükreder, bu ise hayırdır; bir zarar gelse sabreder, bu da hayırdır.” (Müslim Zühd 64, 2999)

Bunlara rağmen karar verme konusu sizi strese sokuyor ve bundan dolayı ruh hâlinizi bozuyorsa, dini bütün bir psikologdan veya bir ruh sağlığı uzmanından yardım almanızı tavsiye ederiz.

Selam ve dua ile...
Sorularla İslamiyet